Patiënten gaan vanaf 2025 per medische behandeling maximaal 150 euro aan verplicht eigen risico betalen. Nu zijn patiënten vaak in een klap 385 euro kwijt; het huidige maximum aan verplicht eigen risico. De hervorming van het verplicht eigen risico werkt zowel drempelverlagend als prikkelverhogend, zo blijkt uit de brief van zorgminister Ernst Kuipers die naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Een "minder hoge zorgvraag" is het gewenste effect van de hervorming, zegt Kuipers. Zij draagt "daarnaast bij aan de betaalbaarheid van de zorg.’’ De minister verwacht dat de zorgkosten met deze maatregel vanaf 2025 jaarlijks 200 miljoen lager zullen zijn. Daardoor kunnen de zorgpremies voor alle verzekerden binnen de perken blijven, schrijft Kuipers. De totale hoogte van het verplicht eigen risico blijft tot 2026 op het huidige maximum van 385 euro.

Volgens de minister gaan door het "slimmer inrichten" van het verplicht eigen risico één miljoen verzekerden jaarlijks gemiddeld 100 euro minder betalen dan ze nu doen "terwijl er geen verzekerden zijn die jaarlijks méér verplicht eigen risico gaan betalen." De hervorming betreft alleen medisch-specialistische zorg, zoals een behandeling bij een neuroloog in het ziekenhuis. Kuipers gaat de komende maanden kijken of de systematiek ook voor bijvoorbeeld de ggz of de geriatrische revalidatiezorg gewenst en haalbaar is.

De nieuwe vormgeving van het verplicht eigen risico voorkomt zorgmijding, stelt Kuipers. Nu zien sommige mensen af van een behandeling, als ze weten in een keer de 385 euro verplicht risico kwijt te zijn. "De verwachting is dat mensen door de aanpassing minder snel zullen afzien van zorg wanneer zij deze wél nodig hebben."

De hervorming van het verplicht eigen risico is aan de andere kant ook bedoeld om "mensen kostenbewuster te maken en het gebruik van niet-noodzakelijke zorg af te remmen", zegt Kuipers. Hij hoopt dat mensen langer nadenken of nog een foto of nog een behandeling wel echt nodig is. "Mensen zullen minder snel en minder vaak het verplicht eigen risico volmaken en daardoor langer kostenbewust zijn".

Het vrijwillig eigen risico blijft bestaan. Daar moet eerder uit worden geput dan in de huidige systematiek, blijkt uit de brief van Kuipers. "Verzekerden met een vrijwillig eigen risico betalen een groter deel van hun zorgkosten zelf."

Mensen die bijna geen zorg gebruiken en niet naar het ziekenhuis hoeven, zullen weinig merken van de maatregel, zegt Kuipers. Veel chronisch zieken daarentegen zullen het verplicht eigen risico "alsnog volmaken", beseft de minister. "Deze groep heeft daarom weinig baat bij een maximumbedrag per prestatie."

Om voor chronisch zieken de zorg betaalbaar te houden, heeft Kuipers eerder andere maatregelen genomen, zo schrijft hij. Hij noemt daarbij het bevriezen van de hoogte van het eigen risico tot en met 2025 en de maximering van de bijdrage van het geneesmiddelenvergoedingssysteem in 2023.